Η ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΕ ΕΝΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΌΠΟΥ ΚΥΡΙΑΡΧΕΙ Η ΑΓΓΛΙΚΗ, ΕΙΝΑΙ ΔΥΣΚΟΛΗ

Η δυνατότητα διατήρησης της ελληνικής γλώσσας σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχεί η Αγγλική, είναι δύσκολη

ΤΗΣ ΓΙΩΤΑΣ ΙΩΑΚΕΙΜΙΔΟΥ*

Η διατήρηση της μητρικής γλώσσας, της ελληνικής εν προκειμένω, είναι πολύ δύσκολη υπόθεση μέσα σε ένα περιβάλλον όπου κυρίαρχη γλώσσα είναι η Αγγλική. Είναι πολύ παρήγορο το γεγονός ότι ο ελληνισμός της Αυστραλίας αφιερώνει τον Μάρτιο στην ελληνική γλώσσα και προβάλλει έτσι την ενδυνάμωση των δεσμών με την Ελλάδα μέσα από την ανθρωπιστική ελληνική παιδεία και πολιτισμό, φορέας των οποίων είναι η γλώσσα.
Από τη μια, ο ελληνισμός της διασποράς ζει σε ένα περιβάλλον που είναι πια η νέα του πατρίδα, από την άλλη, όμως, πασχίζει να διατηρήσει την επιβίωση της ελληνικής. Σέβονται και αγαπούν την ελληνική γλώσσα και προσπαθούν να την μαθαίνουν, να την μελετούν και να την διδάσκουν. Η μετάδοση της μητρικής γλώσσας από τους γονείς στα παιδιά τους είναι πολύ σημαντική, γιατί δημιουργεί νέους ομιλητές και έτσι συντελείται η διατήρηση και η διαιώνισή της. Η διατήρηση μικρότερων μητρικών γλωσσών είναι δήλωση παρουσίας μέσα σε μια κοινωνία πολυπολιτισμική, όπως είναι αυτή της Αυστραλίας.
Τα τελευταία χρόνια δίνεται μεγάλη έμφαση από την ΟΥΝΕΣΚΟ στη διατήρηση της γλωσσικής ποικιλότητας και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι άλλαξε πια η αντίληψή μας για την πολυγλωσσία και τον σημαντικό ρόλο των μητρικών γλωσσών στην ανάπτυξη των ανθρώπινων κοινωνιών. Η διατήρηση της ελληνικής ως μητρικής σε μια κοινωνία όπου ζουν οι απόδημοι, ευνοεί τη διατήρηση της πολιτιστικής τους ταυτότητας και την ανάπτυξη ενός υγιούς διαλόγου και συνεργασίας ανάμεσα σε ανθρώπους με διαφορετική κουλτούρα και πολιτιστικό υπόβαθρο.
Η δυνατότητα να εκφράζεται κανείς στην μητρική του γλώσσα μέσα σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχεί η Αγγλική, του επιτρέπει να αναπτύξει περίπλοκη σκέψη και νοήματα. Η γλώσσα είναι φορέας πολιτισμού, εκφραστής ιδεών, αξιών και αντιλήψεων, γι’ αυτό και βοηθά στην κατανόηση και υιοθέτηση του αντίστοιχου πολιτισμού.
Αν θέλει κάποιος να βοηθήσει τα Ελληνόπουλα τρίτης γενιάς να διατηρήσουν την πολιτιστική τους ταυτότητα, αυτό μπορεί να συμβεί μόνο μέσα από τη γλώσσα. Η γλώσσα συμβαδίζει με τον πολιτισμό και όσο διατηρείται η γλώσσα, υπάρχει και το αντίστοιχο κομμάτι πολιτισμού. Στην γλώσσα ενυπάρχουν οι αξίες, η φιλοσοφία ζωής, η πολιτισμική ιστορία κάθε λαού.
Η δεύτερη και τρίτη γενιά ζουν σε περιβάλλον «ασταθούς διγλωσσίας», δηλαδή στο οικογενειακό περιβάλλον ακούν ελληνικά, ενώ γλώσσα εκπαίδευσης είναι η Αγγλική. Πολύ γρήγορα, όμως, μεταλλάσσεται σε μονογλωσσία, δηλαδή την Αγγλική. Η ιστορία των μεταναστευτικών ρευμάτων στις χώρες υποδοχής καταδεικνύει ότι το αργότερο μέχρι την τρίτη γενιά, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού αυτού έχει γίνει μονόγλωσσο. Αυτή η γλωσσική μετατόπιση οφείλεται στην κοινωνική κινητικότητα και εκπαιδευτική πολιτική της χώρας υποδοχής.
Η διατήρηση της γλώσσας μέσα σε ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την εκπαίδευση στην ελληνική γλώσσα, αυτός είναι ο μηχανισμός της γλωσσικής συνέχειας. Όμως στην τρίτη γενιά αυτό δεν είναι τόσο εύκολο, ούτε και τόσο αποτελεσματικό. Ο εκπαιδευτικός προσανατολισμός της δεύτερης γενιάς διαφέρει από αυτόν της τρίτης γενιάς , η οποία έχει ενταχθεί πλήρως στο νέο περιβάλλον.
Κλείνω με το γνωστό ποίημα του Κ. Καβάφη «Ποσειδωνειάται»:
Την γλώσσα την ελληνική οι Ποσειδωνιάται
εξέχασαν τόσους αιώνας ανακατευμένοι
με Τυρρηνούς, και με Λατίνους, κι άλλους ξένους.

Το μόνο που τους έμενε προγονικό
ήταν μια ελληνική γιορτή, με τελετές ωραίες,
με λύρες και με αυλούς, με αγώνας και στεφάνους.

Κ’ είχαν συνήθειο προς το τέλος της γιορτής
τα παλαιά τους έθιμα να διηγούνται,
και τα ελληνικά ονόματα να ξαναλένε,
που μόλις πια τα καταλάμβαναν ολίγοι.

Και πάντα μελαγχολικά τελείων’ η γιορτή τους.
Γιατί θυμούνταν που κι αυτοί ήσαν Έλληνες -
Ιταλιώται έναν καιρό κι αυτοί,
και τώρα πώς εξέπεσαν, πώς έγιναν,
να ζουν και να ομιλούν βαρβαρικά
βγαλμένοι – ω συμφορά! – απ’ τον Ελληνισμό.

Οι Ποσειδωνειάτες αποκόπηκαν από τον ελληνικό κορμό και την ελληνική γλώσσα και έτσι έχασαν κάθε επαφή με την ελληνική καταγωγή τους. Από την πλούσια ελληνική κληρονομιά τους έμεινε μόνον μια γιορτή ψυχαγωγίας. Στο τέλος της γιορτής ήταν πάντα μελαγχολικοί, γιατί θυμόντουσαν ότι ήταν Έλληνες, αλλά έχασαν την γλώσσα τους και έτσι αφελληνίστηκαν και εκβαρβαρίστηκαν.
*Η Γιώτα Ιωακειμίδου: Είναι φιλόλογος που ζει και εργάζεται στην Περαία Θεσσαλονίκης. Γεννήθηκε στο Κλείτος Κοζάνης, αλλά μεγάλωσε στην Τούμπα Θεσσαλονίκης. Υπηρετεί στην μέση εκπαίδευση και τελευταία διδάσκει την ποντιακή διάλεκτο στον δήμο Θεσσαλονίκης. Είναι μητέρα δύο αγοριών.
ΠΗΓΗ