ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΗ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ (ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ Π.ΚΑΠΛΑΝΟΓΛΟΥ)

Συμπαραστάτης του δημότη και της επιχείρησης (του Σταύρου Π.Καπλάνογλου)

 

Στο δημοτικό συμβούλιο της Κοζάνης, σε ειδική συνεδρίαση, στις 25 Φεβρουαρίου 2015, επαναλαμβάνεται η προσπάθεια που έγινε, στο τέλος Οκτωβρίου του 2014, να επιλεγεί ο πρώτος “Συμπαραστάτης του Δημότη και της επιχείρησης”, στην αίθουσα του Δημοτικού συμβουλίου στο ”Κοβεντάρειο”. Στην πρώτη προσπάθεια, παρά την ύπαρξη αξιόλογων υποψηφιοτήτων, δεν επελέγη κανείς ως Συμπαραστάτης, καθώς η εκλογή απαιτούσε αυξημένη πλειοψηφία, διότι ο υποψήφιος έπρεπε να λάβει κάποιος τα 2/3 του αριθμού των υπαρχόντων συμβούλων, στο δημοτικό συμβούλιο. Υπάρχει καταληκτική ημερομηνία, γι‘ αυτή την επιλογή και είναι η 28/2/2015. Βάσει του υπάρχοντος νόμου, σε περίπτωση μη συμπλήρωσης του απαιτούμενου αριθμού, η θέση δεν θα καλυφθεί. Επειδή, θεωρώ ότι η πλειοψηφία του κόσμου αγνοεί την σημασία αυτού του αξιώματος νομίζω ότι πρέπει να πούμε δυο λόγια, σχετικά. Να σημειώσουμε, ότι αντίστοιχη θέση, υπάρχει και στην περιφέρεια με ευρύτερες γεωγραφικά αρμοδιότητες, παραπλήσια καθήκοντα και υποχρεώσεις. Σε αυτήν έχει, ήδη, επιλεγεί, με μεγάλη πλειοψηφία, η κ. Αν. Σιώμου, ένας άνθρωπος με πολυετή απασχόληση στα κοινά και μεγάλη πρόσφορα σε αυτό τον τόπο, που έχει την απαραίτητη εμπειρία και κύρος στην κοινωνία· προσόν που είναι απαραίτητο για την επιλογή, όπως αναφέρει με έμφαση και ο σχετικός νόμος, και βάσει των πληροφοριών είναι η μοναδική Συμπαραστάτης περιφέρειας, που έχει επιλεγεί, μέχρι στιγμής, από τις υπάρχουσες θέσεις στις 13 περιφέρειες.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ;

Ο Συμπαραστάτης του Δήμου και της επιχείρησης, στις δυο βαθμίδες της τοπικής αυτοδιοίκησης: “δίνει τη δυνατότητα διαμεσολαβητικής επίλυσης των προβλημάτων που ανακύπτουν από την κακοδιοίκηση των δημοτικών υπηρεσιών”. Πρόκειται για εισαγωγή στην ελληνική δημόσια τάξη του θεσμού του “δημοτικού συνηγόρου του πολίτη” (municipal/local ombudsman), που ήδη λειτουργεί εδώ και δεκαετίες σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. “Ombudsman” είναι ο όρος που χρησιμοποιείται, διεθνώς, για τους θεσμικούς ανεξάρτητους διαμεσολαβητές που αναλαμβάνουν την εξωδικαστική επίλυση διαφορών. Πρόκειται για όρο του σκανδιναβικού λεξιλογίου που αρχικά σήμαινε “εκπρόσωπος ‘‘.

1975 Ξεκίνησε σαν ιδέα προς μελέτη το 1975 με τη Σύσταση 757 του 1975. Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης συνέστησε στην Επιτροπή Υπουργών, να καλέσει τις κυβερνήσεις των κρατών μελών να εξετάσουν την δυνατότητα διορισμού προσώπων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, με τις αρμοδιότητες των Ombudsmen. 1985 Το 1985, η Επιτροπή Υπουργών των κρατών του Συμβουλίου της Ευρώπης ψήφισε τη Σύσταση R (85) 13 “για τον θεσμό του Ombudsman”, καλώντας τα κράτη να διορίσουν Ombudsmen σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, ή σε ειδικούς τομείς της δημόσιας διοίκησης. 1997 Το 1997, ο θεσμός εισήχθη στην Ελληνική διοικητική διάρθρωση με τον Ν.2477/1997, με τον οποίο ιδρύθηκε ο “Συνήγορος του Πολίτη”.

Με την συνταγματική αναθεώρηση του έτους 2001, ο Συνήγορος του Πολίτη κατοχυρώθηκε στο άρθρο 103 παρ. 9 του Συντάγματος, ως μια από τις πέντε συνταγματικά προβλεπόμενες ανεξάρτητες αρχές. Ο Συνήγορος του Πολίτη σε γενικές γραμμές θα μπορούσαμε να πούμε ότι ερευνά ατομικές διοικητικές πράξεις, παραλείψεις ή υλικές ενέργειες οργάνων των δημοσίων υπηρεσιών, που παραβιάζουν δικαιώματα ή προσβάλλουν νόμιμα συμφέροντα φυσικών ή νομικών προσώπων.

Προσπαθώντας να λύσει προβλήματα κακοδιοίκησης 1999 Το 1999, το Κογκρέσο Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης θέσπισε το Ψήφισμα 80, στο οποίο περιλαμβάνονται και οι Αρχές που διέπουν τον θεσμό του Τοπικού Ombudsman. 2010 Το 2010, το Πρόγραμμα “Καλλικράτης” εισάγει τον θεσμό σε δημοτικό και περιφερειακό επίπεδο, με την θεσμοθέτηση του “Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης” και του “Περιφερειακού Συμπαραστάτη του Πολίτη και της Επιχείρησης”. Στο αρχικό σχέδιο νόμου, ο όρος ήταν “Συνήγορος του Δημότη και της Επιχείρηση με το ίδιο στόχο που δεν είναι άλλος από την αντιμετώπιση της κακοδιοίκηση 2012 Η πρώτη προσπάθεια για εφαρμογή του θεσμού με επιλογή στα Δημοτικά και Περιφερειακά συμβούλια που προέκυψαν από τις εκλογές του 2012.

ΤΙ ΣΥΝΙΣΤΑ ΚΑΚΟΔΙΟΙΚΗΣΗ

H έννοια της κακοδιοίκησης (maladministration) είναι περισσότερο ένας όρος της διοικητικής πρακτικής και λιγότερο ένας όρος με προκαθορισμένο νομικά περιεχόμενο. Η κακοδιοίκηση δεν είναι ταυτόσημη με την παράβαση της αρχής της νομιμότητας, που έτσι και αλλιώς αποτελεί κακοδιοίκηση. Υπάρχουν και παραβάσεις που μπορεί να μην έχουν αρνητικές επιπτώσεις στις διοικητικές διαδικασίες ή ο νόμος να μη προβλέπει όλες τις προϋποθέσεις για την ορθή διοικητική συμπεριφορά απέναντι στον πολίτη. Η κακή συμπεριφορά ενός υπαλλήλου λ.χ. απέναντι σε έναν πολίτη μπορεί να μην είναι νομικά κολάσιμη, συνιστά όμως φαινόμενο κακοδιοίκησης. Επίσης, η ,υπέρ το δέον, καθυστέρηση, αν ο νόμος δεν προβλέπει προθεσμίες ενέργειας για τη διοίκηση, συνιστά φαινόμενο κακοδιοίκησης. Η ταλαιπωρία του δημότη ή του επιχειρηματία με άσκοπες διοικητικές απαιτήσεις, οι υπερβολικές προϋποθέσεις για την έκδοση ενός πιστοποιητικού, η υπέρβαση των κανόνων της λογικής και των αρχών της διοικητικής επιστήμης, συνιστούν φαινόμενα κακοδιοίκησης.

ΜΕ ΠΟΙΑ ΟΠΛΑ ΕΦΟΔΙΑΖΕΙ Ο ΝΟΜΟΘΕΤΗΣ ΤΟΝ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ, ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΣΩΣΤΑ ΤΗΝ ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥ;

Το μεγαλύτερο όπλο που του δίνει, είναι η ανεξαρτησία και για να την πετύχει, την θεμελιώνει με τις παρακάτω συνθήκες:

1. Εκλέγεται με μυστική ψηφοφορία και αυξημένη πλειοψηφία 2/3 του συνόλου των μελών του δημοτικού συμβουλίου.

2. Απολύεται, μόνο, με αιτιολογημένη απόφαση αυξημένης πλειοψηφίας των 2/3 του δημοτικού συμβουλίου, εφόσον διαπιστωθεί παντελής ανεπάρκεια.

3. Υποστηρίζεται, διοικητικά, από τις υπηρεσίες του Δήμου. Δεν υπόκειται, όμως, σε διοικητικό ιεραρχικό έλεγχο ή εποπτεία από τις άλλες δημοτικές αρχές.

4. Δεν μπορεί να εκλεγεί σε αυτήν την θέση Δήμαρχος, δημοτικός σύμβουλος, εκπρόσωπος ή σύμβουλος δημοτικής κοινότητας.

5. Το Σύνταγμα στο άρθρο 102 παρ. 1, δίνει το προβάδισμα στον Συμπαραστάτη, έναντι άλλων θεσμών εξωδικαστικής επίλυσης διαφοράς της κεντρικής δημόσιας διοίκησης.

ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙ :

1. Δέχεται καταγγελίες άμεσα θιγόμενων πολιτών και επιχειρήσεων για κακοδιοίκηση των υπηρεσιών του Δήμου, των νομικών του προσώπων και των επιχειρήσεών του.

2. Η καταγγελία είναι παραδεκτή, όταν έχει υποβληθεί από άμεσα θιγόμενο πολίτη ή επιχείρηση και αφορά πρόβλημα κακοδιοίκησης που προκλήθηκε από υπηρεσία, νομικό πρόσωπο ή επιχείρηση του Δήμου.

3. Εφόσον η καταγγελία κριθεί παραδεκτή, ελέγχεται η νομική και ουσιαστική βασιμότητά της.

4. Περίπτωση παραδεκτής και βάσιμης καταγγελίας, το αργότερο εντός τριάντα (30) ημερών, αποστέλλεται στον καταγγέλλοντα και την καταγγελλόμενη πλευρά το έγγραφο “Διαμεσολάβηση”, στο οποίο εκτίθεται το αντικείμενο της καταγγελίας και προτείνονται τρόποι επίλυσης του προβλήματος κακοδιοίκησης.

5. Χρησιμοποιεί τον τύπο σε όλες της μορφές του [έντυπο, ηλεκτρονικό, μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την ενημέρωση του κοινού σχετικά με τις αρμοδιότητές του, καθώς και για την συγκέντρωση πληροφοριών για σοβαρά φαινόμενα κακοδιοίκησης του.]

6. Ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης συντάσσει ετήσια έκθεση. Η ετήσια έκθεση παρουσιάζεται από τον ίδιο και συζητείται σε ειδική δημόσια συζήτηση. Στο πλαίσιο της ετήσιας έκθεσης διατυπώνονται και προτάσεις.

7. Καθένας έχει δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα που τηρούνται στο Γραφείο του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης.

8. Όλες οι ενέργειες του πρέπει να κατατείνουν στην Προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

9. Οποιαδήποτε καταγγελία λαμβάνει πρέπει να είναι ενυπόγραφη, και τηρείται απόρρητο μητρώο, για την περίπτωση καταγγελιών που ο δημότης ή η επιχείρηση δεν θέλει να γίνει γνωστό του όνομα του. Σε περιπτώσεις που υπάρχει καταγγελία για συγκεκριμένο πρόσωπο ο καταγγελλόμενος μπορεί να ζητήσει το όνομα του καταγγέλλοντος.

10. Κάθε μη, ενυπόγραφη, καταγγελία τίθεται στο αρχείο.

ΤΙ ΣΥΝΕΒΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΗ ΤΟ 2012:

Όπως προείπαμε, ο νόμος του Καλλικράτη έδινε την δυνατότητά για την καθιέρωση του Συμπαραστάτη του πολίτη και της επιχείρησης, από τα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια που εξελέγησαν το 2012. Τι έγινε όμως; Δυστυχώς, η πλήρης απαξίωση του θεσμού. Υπήρχαν 172 Καλλικρατικοί δήμοι, με πληθυσμό πάνω από 20.000 κατοίκους, στους οποίους έπρεπε να καθιερωθεί το αξίωμα του Συμπαραστάτη Δυστυχώς, εξελέγησαν μόνο 29 και από αυτούς, λίγο αργότερα, αποχώρησαν οι 13 Τι έφταιξε, άραγε; Μήπως, η καχυποψία που υπάρχει σε κάθε καινούργιο, με αποτέλεσμα να μην το παίρνει κανείς στα σοβαρά; Μήπως, η έλλειψη ενημέρωσης των δημοτών, που απενεργοποίησε την δυνατότητα της τοπικής κοινωνίας να ζητήσει την εφαρμογή του νόμου; Μήπως, το γεγονός ότι η επιλογή του προσώπου για αυτή την θέση απαιτεί αυξημένη πλειοψηφία και κατά συνέπεια συναίνεση από δυο η περισσότερες παρατάξεις; Μια συναίνεση που, δυστυχώς, σε πολλές περιπτώσεις δεν συνηθίζεται. Μήπως, το ότι ο χρόνος γι’ αυτήν την επιλογή ήταν μικρός, για να επέλθει η συμφωνία μια και τότε ο νόμος έδινε δυο μήνες για να ολοκληρωθεί όλη η διαδικασία 1; Μήπως, το λάθος κάποιων παρατάξεων και μάλιστα αυτών που επικράτησαν στις εκλογές να προτείνουν για την θέση υποψηφίους των ψηφοδελτίων, που απέτυχαν στις εκλογές; Μήπως, το γεγονός ότι κάποιοι από την τοπική αυτοδιοίκηση πίστεψαν ότι η καθιέρωση αυτού του αξιώματος θα τους αποκόψει από τους ψηφοφόρους τους, με αποτέλεσμα, να είναι προβληματική η επανεκλογή τους, ότι και να συνέβη, είναι γεγονός ότι σε πρώτη φάση η καθιέρωση αυτού του θεσμού δεν ξεκίνησε καλά. Πολλά θα μπορούσε να πει κανείς για τα παραπάνω και πως θα αντιμετωπισθούν, ώστε να πάψουν οι παρενέργειες. Σίγουρα όμως λύση δεν είναι αυτό που ζήτησαν κάποιοι την κατάργηση του θεσμού. Θα σταθώ μόνο στις επιφυλάξεις που εκφράζουν, κάποιοι κάθε φορά που έρχεται κάτι καινούργιο και το απορρίπτουν, χωρίς συζήτηση, πριν ακόμη δουν την εφαρμογή του στην πράξη. Ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η καθιέρωση του θεσμού της τοπικής αυτοδιοίκησης, με τη σημερινή του μορφή, ενός θεσμού, που, από την ίδρυση του Ελληνικού κράτους, πέρασε από “σαράντα κύματα”. Η πιο σοβαρή προσπάθεια άρχισε το 1880, όταν ο Χαρίλαος Τρικούπης καθιέρωσε το νομό, ως εκλογική περιφέρεια και καθιερώνοντας τα λεγόμενα “νομαρχιακά συμβούλια” σε μια προσπάθεια να διαρρήξει τις πελατειακές σχέσεις των τοπικών αρχόντων με την κεντρική διοίκηση, αλλά, τελικά, απέτυχε. Το 1912, ο Ελ. Βενιζέλος προσπάθησε, με το λεγόμενο “νόμο περί συστάσεως Δήμων και Κοινοτήτων” να κάνει μια “επιστροφή”, στο εξιδανικευμένο παρελθόν των κοινοτήτων της Τουρκοκρατίας, αλλά και αυτός απέτυχε. Το 1955, με νόμο, που ίσχυε και μέχρι το 1982 καθιερώθηκε ο θεσμός του Νομ. Συμβουλίου όπου σε κάθε επαρχία εκλεγόταν ένας Νομαρχιακός Σύμβουλος από όλους τους δημοτικούς και κοινοτικούς συμβούλους της επαρχίας, ο οποίος, πλαισιωμένος και από άλλους υπηρεσιακούς παράγοντες, ευκαιριακά συνεδρίαζε και όλοι μαζί βοηθούσαν τον ,εκάστοτε ,διορισμένο Νομάρχη. Αυτό, όμως δεν ήταν τίποτα το ουσιαστικό , αλλά μια επίφαση επίπλαστης εικόνας δημοκρατικής λειτουργίας, καθώς, για όλα, αποφάσιζε η κεντρική διοίκηση. Ο ξεχασμένος σχεδόν θεσμός των νομαρχιακών συμβουλίων αναβαθμίστηκε με το “μεταβατικό” νόμο 1235/1982, ενώ με το προεδρικό διάταγμα 51/1986 η επικράτεια μοιράστηκε σε 13 περιφέρειες, με βάση τις οποίες θα έπρεπε να αναδιαρθρωθούν οι υπηρεσίες διανομαρχιακού επιπέδου των υπουργείων. Με το νόμο 1878/1990 διευθετήθηκαν διάφορες λεπτομέρειες που αφορούσαν στο θεσμό της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Με το νόμο 2218/1994 που ψηφίστηκε , το σύνολο σχεδόν των αρμοδιοτήτων της παλαιάς νομαρχίας μεταβιβαζόταν στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση και τα αμιγώς αιρετά της όργανα, το Νομάρχη, το Νομαρχιακό Συμβούλιο και τις Νομαρχιακές Επιτροπές. Το 1997 ψηφίστηκε ο νόμος 2539/1997, Ήταν η πρώτη, μεταπολεμικά, και πιο προσεγμένη προσπάθεια “αναδιάρθρωσης της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης2 . Έπρεπε να φτάσουμε στο 2010 και στο νόμο του Καλλικράτη που με τις οποίες αδυναμίες και λάθη είχε, έδινε βήμα στο λαό, να αποφασίζει τα του οίκου του, τόσο στην περιφέρεια όσο και στους Δήμους. Ο νόμος αυτός είχε σοβαρά λάθη, τόσο στην συγκρότηση των δήμων, στο μέγεθος τους και σε άλλα, αλλά κυρίως στο γεγονός ότι έβαζε λόγω μη εμπιστοσύνης της κεντρικής διοίκησης στα εκλεγμένα όργανα, επόπτη. Είχε όμως και θετικά σημεία και ένα από αυτά, κατά την προσωπική μου γνώμη ,ήταν η καθιέρωση του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης, προκειμένου να αποτρέψει την κακοδιοίκηση και να προστατέψει τον Δημότη. Δεν ήταν εύκολο να εμπεδωθεί ο καινούριος θεσμός. Δεν ήταν εύκολη η κατανόηση των αρμοδιοτήτων του, σε μία κοινωνία, που σε γενικές γραμμές δεν έχει συνηθίσει στις συμβιβαστικές ή διαμεσολαβητικές προσπάθειες εξεύρεσης λύσης. Μελέτησα το ρόλο αυτού του θεσμού σε βάθος λεπτομερειακά και πιστεύω, ακράδαντα, ότι θα βοηθήσει, όχι μόνο τους δημότες και τις επιχειρήσεις, αλλά και τους υπηρεσιακούς παράγοντες και κυρίως τους δημοτικούς άρχοντες, ώστε να έχουν μια επιτυχημένη καριέρα. Με τη διαμεσολάβηση του Συμπαραστάτη θα αρθούν παρεξηγήσεις και άλλες προστριβές, αφού με την ενημέρωση που θα πραγματοποιείται, θα εξαλειφθεί η καχυποψία και θα διορθώνονται, τυχόν, λάθη. Σαν ελάχιστη προσπάθεια στήριξης του νέου θεσμού, κατέθεσα δήλωση ενδιαφέροντος στο προεδρείο του Δημοτικού Συμβουλίου Δεν γνωρίζω, αν διαθέτω τα προσόντα, που αναζητά ο νομοθέτης και το Δημοτικό Συμβούλιο, αλλά εύχομαι το Δ.Σ. να κρίνει τα προσόντα μου επαρκή, σε ένα θεσμό που θεωρώ απαραίτητο. Το γεγονός, ότι το γραφείο του Συμπαραστάτη θα στηθεί εκ του μηδενός και θα λειτουργήσει, για πρώτη φορά, είναι για μένα πρόκληση, καθώς έχω τη διάθεση να πραγματοποιήσω το καλύτερο δυνατόν. Ακόμη, όμως και αν δεν συμβεί αυτό, θα είμαι στη διάθεση του πρώτου Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης της Κοζάνης, με όποιες γνώσεις διαθέτω. Είμαι βέβαιος, ότι το ίδιο θα κάνουν το πολιτικό και διοικητικό προσωπικό του Δήμου μας και προπάντων οι συνδημότες μας. Έχουμε υποχρέωση να στηρίξουμε τον νέο θεσμό. Κάτι ανάλογο φυσικά πρέπει να γίνει και για την Συμπαραστάτη του Πολίτη και της Περιφέρειας. την κ. Τάσα Σιώμου, διότι αυτό επιβάλει η σύγχρονη αντίληψη της πραγματικής δημοκρατίας που όσο και αν ταλαιπωρήθηκε τα τελευταία χρόνια χρειάζεται νέα εργαλεία για να αναγεννηθεί. Ο Συμπαραστάτης του Δημότη είναι ένας θεσμός που πρέπει να διαφυλαχθεί και να εξελιχθεί προς το καλύτερο και να προστατευθεί ως πυρήνας μίας διαφορετικής δημοκρατικής αντίληψης .

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.”Το Σύνταγμα της Ελλάδος, όπως αναθεωρήθηκε, με το ψήφισμα της 27/5/2008 της Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων” ,Βουλή των Ελλήνων, 2008

2.Πρόγραμμα “Καλλικράτης” Ν.3852/2010 Eφημ.της Κυβέρνησης, αρ.φυλ.87/7.6.2010

3.”Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων”,2006

4.”Ρυθμίσεις θεμάτων Ανεξάρτητων Αρχών” Εφημ.της Κυβέρνησης 267/23.11.2007

5.”Εγχειρίδιο απαντήσεων στα συνηθέστερα ερωτήματα των πολιτών σε θέματα του κώδικα διοικητικής διαδικασίας, καθώς και λοιπών διοικητικών διαδικασιών ”, Υπουργείο Οικονομικών 12/2014

6. Κώδικας λειτουργίας του Συμπαραστάτη του Δημότη και της επιχείρησης- ”Δήμος Αθηναίων” Αθήνα 2012 7.”Εγχειρίδιο του Συμπαραστάτη του Δήμου και της επιχείρησης”, Β. Σωτηροπούλου, Συμπαραστάτη Δήμου Αθηναίων, Αθήνα 2014

8.”Η ιστορία της τοπικής αυτοδιοίκησης” ,Αφιέρωμα στο www.sansimera.gr

9. ”Έντυπο Συμπαραστάτη ”Ε. Μιχάλη Συμπαραστάτη του Δ.Σ Ε. Καλλιθέας Αθήνα 2011

10. Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης: Το ξεκίνημα ενός νέου θεσμού Χρ. Βασματζίδη Αλεξανδρούπολη 2011 11 Ν.2472/1997 (Προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα), Εφημ.της Κυβερνησης αρ.φυλ 50/10.4.1997 12. “Έχουν την ιστορία τους οι εκλογές στην Τοπική Αυτοδιοίκηση” 2002, από το www.patris.gr

11. Αργότερα, έγινε εξάμηνο. 2900 δήμοι και 133 κοινότητες

 

ΠΗΓΗ